گویش نیشابوری، آکنده از واژه ‌های اصیل پارسی-بخش دوم

برای خواندن بخش نخست این نوشتار، بر روی اینجا کلیک کنید.

جای تعجب نیست که رد پای زبان پهلوی را در گویش مردم نیشابور نیز بیابیم. در این راستا، فرهنگ شش جلدی دکتر محمد معین را تفحص کرده، واژه‌های پهلوی آن را که در حال حاضر با همان تلفظ، در گویش مردم نیشابور، زنده مانده، استخراج و به ترتیب حروف الفبا در زیر ذکر می‌کنیم:

گویش نیشابوری	واج‌نویس	فارسی امروز	واج‌نویس
انگوشت	angušt	انگشت	angošt
ایم	im	ام	Em (یا این، ایمشب به جای امشب یا این‌شب)
بُر	bōr	بور	bur (سرخ)
بریشته	brištah	برشته	berešteh (بریان شده، بو داده)
پوشت	pušt	پشت	pošt (مقابل روی)
توروش	turuš	ترش	totoš  (مقابل شیرین)
جو	jaw	جُو	jow
خرُس	xrōs	خروس	xorus
خیرس	xirs	خرس	xers
دوروست	durust	درست	dorost
دوزد	duzd	دزد	dozd
دیل	dil	دل	del
دُختن	dōxtan	دوختن	duxtan
دُست	dōst	دوست	dust
رختن	rextan	ریختن	rixtan
زُر	Zōr	زور	zur
سر	ser	سیر	sir
کارت	kārt	کارد	kārd
کُر	Kōr	کور	kur
گیرد	gird	گرد	gerd
گریفتار	griftār	گرفتار	gereftār
گُش	gōš	گوش	guš
گُشت	gōšt	گوشت	gušt
گره	greh	گره	gereh
گورگ	gurg	گرگ	gorg
گوفتن	guftan	گفتن	goftan
گول	gul	گل	gol
گولزار	gulzār	گلزار	golzār
گیل	gil	گل	gel
گو	gaw	گو	gow
موشت	mošt	مشت	mošt
نهنگ	nhang	نهنگ	nahang
هُش	hōš	هوش	huš
همباز	hambāz	امباز	ambāz

در خاتمه امید است که با شناخت هر چه بیشتر گویش‌های محلی، گامی موثر در زمینه‌ی غنای زبان ارزشمند فارسی برداشته شود.

- فهرست منابع:

·          اسرار التوحید فی مقامات شیخ ابی سعید، محمد بن منور، محمدرضا شفیعی کدکنی، آگاه، چاپ دوم، 1367.

·          اسرار نامه، عطار نیشابوری، سید صادق گوهرین، صفی علیشاه، تهران، 1348.

·          الهی نامه، فریدالدین عطار نیشابوری، فواد روحانی، زوار، چاپ دوم، 1351.

·          برهان قاطع، محمد حسین بن خلف تبریزی، محمد معین، ابن سینا، تهران، 1352.

·          تاریخ بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی دبیر، خسرو فیاض، خواجو، تهران، 1363.

·          ترجمه تفسیر طبری، حبیب یغمایی، توس، چاپ دوم، تهران، 1356.

·          تفسیر سورآبادی، عتیق بن محمد سورآبادی، بنیاد فرهنگ ایران، 1353.

·          کلیات دیوان شمس تبریزی، مولانا جلال الدین مولوی بلخی، امیرکبیر، تهران، 1351.

·          کلیله و ممنه، ابوالمعالی نصرالله منشی، مجتبی صوی طهرانی، سپهر، تهران، 1367.

·          لغت فرس، اسدی طوسی، محمد دبیر سیاقی، طهوری، 1346.

·          فرهنگ معین، محمد معین.

- منبع:

·          نوروز، مهدی، «گویش نیشابوری»، ماهنامه جاده ابریشم، ضمیمه شماره 14، ص 50-51. به کوشش ققنوس شرق، «گویش نیشابوری، آکنده از واژه ‌های اصیل پارسی»، ابرشهر: دانشنامه نیشابور، شهریورماه 1389.